- ЗÆХХ
- I
планета ЗемляIIРаздæр, дам, Хур æмæ Мæй иумæ уыдысты, фæлæ Хуыцауы хъыджы бацыдысты, æмæ сæ фæхицæн кодта. Æмæ Хур бонæй кæсын райдыдта, Мæй та — æхсæвыгон. Хуыцау сæм куы смæсты, уæд йæ бандон афтæ ныццавта, æмæ дзы къæртт асхъиудта, къæртт атахт æмæ Хуры сыкъайыл (уæд ма, дам, Хур сыкъаджын уыди) сæмбæлди. Хуры сыкъа агæпп ласта æмæ фæтæхы, Мæйы уазуддзæфыл сæмбæлди, Хуыцау ихдон ракалдта, æмæ сыкъа æруазал. Мæй йæ алыварс зилынтæ систа, æмæ йæ дарддæр хауын нал уагъта. Хур æдзæв бандоныл æрбадт æмæ дзуры Мæймæ: «Ауадз æй æмæ ахауа, йæ алыварс цы зилыс». Мæй зæгъы: «Нæ йæ ауадздзынæн, ды мæнæй адард дæ Хуыцауы зондæй, уадз æмæ дын дæ сыкъамæ уæддæр кæсон». Хур бахудти, йæ сыкъамæ хъарм бауагъта, æмæ сыкъа Зæхх фестади. Стæй хур загъта: «Уадз уый нын уа бынат нæ тынтæ æрæвæрынæн, бон æм æз кæсдзынæн, æхсæв та – ды».Зæхх кодта æхсидгæ, йæ хуылфæй цыд тæф, æмæ Хуыцауы йæхимæ кæсын нæ уагъта. Хуыцау смæсты, йæ артæй иу судзгæ æхсидав фехста. Уый Зæххы хуылфы арф абырыди, йæ сæрмæ мигътæ суагъта. Зæхх абузынтæ систа, дæлæмæ-уæлæмæ кодта, кæм стыр уæрмытæй баззад, кæм та — къуылдымтæй, кæм дзыхъытæ ныцци, кæм фæзтæ сси. Дзыхъыты дон дзаг кодта, æмæ сæ фурдтæ рæзти.Гъе афтæ равзæрд Зæхх нæ фыдæлты хъуыдымæ гæсгæ æмæ сси нæ дарæг, нæ уромæг.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.